Μόρφωση, φασισμός, δημοκρατία και άλλες δυστοπίες.

ακόμα ένας αμόρφωτος λοιπόν…

Ένας χρόνος έκλεισε από τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα από φασίστες. Ένας χρόνος που έγιναν πολλά. Ο φασισμός και το δύσμοιρο αντίθετο του, ο αντιφασισμός, έγιναν πρώτο θέμα τόσο στις φυλλάδες, στα κανάλια, στην κυβερνητική ατζέντα(sic) που πλέον δεν ξέρεις ποιος είναι απέναντι σου και ποιος δίπλα σου και σε τι. Ένας χρόνος και τόσο σε διεθνές επίπεδο όσο και σε εσωτερικό πολλά άλλαξαν. Και τελικά φτάσαμε να βλέπουμε παντού φασισμούς και αντιφασισμούς και να καταλήγουμε να ζητάμε χάδια στους φασίστες και να είμαστε «όλοι μαζί».

Κατά τη γνώμη μας αυτή η γενικευμένη χαοτική κατάσταση με τους αντιφασισμούς και φασισμούς προέρχεται από μια αποτυχημένη ανάγνωση του ιστορικού περιεχομένου του φασισμού.

Φασισμός και δημοκρατία: μια σχέση αγάπης.

Ο φασισμός δεν είδος αμορφωσιάς, δεν είναι αντιπαραθετική μορφή στη δημοκρατία, δεν είναι έλλειμμα δημοκρατίας δεν είναι κάτι άλλο εκτός καπιταλισμού. Ο φασισμός είναι πολιτική διαδικασία. Για την ακρίβεια είναι η πολιτική διαδικασία, τόσο από τα κάτω όσο και από τα πάνω της στρατηγικής επιλογής της αστικής κοινωνίας συνολικά να αναδιαρθρώσει τον εαυτό της, τις παραγωγικές της σχέσεις, την συσσώρευση σε επίπεδα που η «μηχανή να μπορεί να τρέχει». Ο φασισμός είναι δηλαδή μια πολιτική μορφή διαχείρισης της αστικής κοινωνίας η οποία αναγνωρίζει ρητά και συγκεκριμένα τις ταξικές διαφοροποιήσεις, τις συγκεκριμένες σχέσεις, την δυναμική και τον ταξικό τους χαρακτήρα και τελικά τις καταστέλλει και μετά τις εγκολπώνει ως τέτοιες στο κράτος(τουλάχιστον έτσι έκανε στα 30ς). Είναι δηλαδή η πιο βίαιη μορφή ανασύστασης των καπιταλιστικών σχέσεων ως μια κίνηση διαλεκτική, δύο κατευθύνσεων: από τη μία να πειθαρχήσει το προλεταριάτο, να υποτιμήσει κάποιο κομμάτι του υπερβολικά σε επίπεδο εξόντωσης κτλ, και από την άλλη να κάνει όντως αυτό που προηγούνταν του φασισμού(τη δημοκρατία) να μοιάζει αναγκαία και απέναντι του, και συνεπώς ως η δυνατή (και αναγκαία) λύση του. Κατ´ αυτό τον τρόπο, σαν μια αμοιβαία κίνηση από τα πάνω και από τα κάτω, οι κοινωνικές σχέσεις, δια πυρός και σιδήρου του φασισμού εξομαλύνονται. Οι κοινωνικές σχέσεις πειθαρχημένες,η εργασία(ξανά) κερδοφόρα, η γενική συσσώρευση σε καλό δρόμο και οι προλετάριοι με πίστη στη δημοκρατική διαχείριση της ταξικής τους σχέσης. Εδώ πρέπει να δοθεί προσοχή: η δημοκρατία είναι ικανή να αναπαράγει το κεφάλαιο ως ταξική σχέση, και να αναπαράγεται και η ίδια ως πολιτική μορφή του, μόνο στο βαθμό που  η ίδια είναι αποτελεσματική στο να διαχειρίζεται την ταξική σχέση και να πείθει ότι είναι ικανή να το κάνει. Το «κουνέλι εδώ είναι πάντα μέσα στο καπέλο», η βασική προϋπόθεση για την αποτελεσματικότητα της είναι το αποτέλεσμα της, η σχέση αιτιότητας είναι κυκλική. Και αν ήταν τα πράγματα μέχρι εδώ έτσι, τότε όλα θα ήταν καλά και σχετικά εύκολα. Όμως η ίδια η σχέση κεφάλαιο ως κοινωνική σχέση και ως τρόπος παραγωγής, είναι αντιφατική, παράγει την όξυνση της και φτάνει πάντα εκείνη η στιγμή που οι κοινωνικές σχέσεις δεν γίνεται να αναπαράγονται άλλο ως έχουν, η σχέση οξύνεται και τότε είναι που αναλαμβάνει ο φασισμός όχι ως αντίθετο της δημοκρατίας αλλά ως μορφή άρσης της, για την συγκρουσιακή επαναφορά της. Κάθε αστικό συλλογικό υποκείμενο αντιστοιχεί σε μια μορφή πολιτειακής οργάνωσης: Η δημοκρατία είναι η μορφή του πειθαρχημένου αστικού αξιοποιούμενου υποκειμένου. Ο φασισμός είναι η μορφή της αστικής κοινωνίας κατά τη συγκρουσιακή της κατάσταση.

Συνεπώς φασισμός και δημοκρατία δεν αποτελούν αντιπαραθετικές μορφές αλλά εναλλακτικές. Τουλάχιστον μέχρι τώρα το ένα αποτελεί προθάλαμο του άλλου, δύο αλληλοαποκλειώμενα άκρα μιας σχέσης, που όμως τελικά προϋποθέτουν και παράγουν το ένα το άλλο. Ο φασισμός λοιπόν και η δημοκρατία είναι διαφορετικές μορφές διαχείρισης της ταξικής πάλης, οι οποίες προκύπτουν όχι μόνο από την «ποσότητα» της ταξικής πάλης, αν είναι πολύ ή λίγη, αλλά και από τον ιδιαίτερο τρόπο που η ίδια η ταξική πάλη στοχάζεται τον εαυτό της και από τον τρόπο που η ίδια παράγει τον εαυτό της πρακτικά. Δηλαδή από το αν πρακτικά-σε επίπεδο ολότητας- και όχι σε επίπεδο απλά ρητορικής ή ιδεολογίας παράγεται μια πόλωση και προσκόμματα στην αναπαραγωγή των αστικών κατηγοριών συνολικά σε μια κοινωνία. Παρά τις διαλεκτικές αντιφάσεις και δυσκολίες αυτής της διαδικασίας, στην Ευρώπη του 30 η κατάσταση ήταν οριακά τέτοια. Η δημοκρατία και ο φασισμός λοιπόν έχουν ως κοινό περιεχόμενο το κεφάλαιο, και είναι από κοινού η ταφόπλακα κάθε ουσιώδους αλλαγής. Ο φασισμός δεν είναι λοιπόν έλλειψη μόρφωσης ούτε έλλειψη δημοκρατίας. Ο φασισμός και η δημοκρατία είναι ουσιωδώς καπιταλιστικά.

Ο φασισμός της δεκαετίας του 30 ήταν ακριβώς αυτό, μια μορφή αντίδρασης της αστικής κοινωνίας απέναντι στο κεντρικό επαναστατικό υποκείμενο της εργασίας που κυριολεκτικά σάρωνε τα πάντα στο πέρασμα του. Όμως αυτή η εποχή πέρασε,  το εργατικό κίνημα δεν υπάρχει, και η εργατική τάξη η οποία φιλοδοξούσε την συγκρότηση ενός «ανθρωπίνου» κράτους μέσα στο οποίο μπορεί συνεχίσει να αναπαράγεται ως τέτοια πλέον δεν υπάρχει. Γιατί η διάρθρωση της καπιταλιστικής εργασίας είναι τέτοια πλέον που δεν το επιτρέπει. Προς το παρόν έχουμε ένα άλλο φαινόμενο: τους μόνιμα αποκλεισμένους, μια ειδική κατηγορία πλέον, που βρίσκεται σε μια κατάσταση εντός/εκτός κεφαλαίου, και η οποία κυριολεκτικά όχι απλά προσδένει το προλεταριάτο στο κεφάλαιο από φόβο, αλλά το κάνει να το υπερασπίζεται κιόλας ως αναγκαία στρατηγική για την αναπαραγωγή του έναντια στις γενικές αντιθέσεις που παράγονται. Επίσης οι κοινωνικές και παραγωγικές σχέσεις διαπλέκονται και εξατομικεύονται, οι ταυτότητες και οι ρόλοι συγχέονται περισσότερο και γίνονται όλο και πιο αντιφατικές, κάποιος είναι αυτοαπασχολούμενος, άλλος εργάτης, άλλος σε άλλη σφαίρα της ζωής του μπορεί να είναι εργάτης και σε άλλη να είναι μικρό αφεντικό, άλλος ιδιωτικός, άλλος δημόσιος, άλλος χρωστάει, άλλος στο νοίκι, άλλος ιδιοκτήτης κτλ…..Καμιά ενότητα του κινήματος δεν μπορεί να παραχθεί ως προς την καπιταλιστική εργασία, γιατί πολλές από τις αντιφάσεις μας, φαίνεται εκ πρώτης όψεως να μην σχετίζονται καν με αυτή.

Το για πόσο θα συνεχιστεί αυτή η κατάστασή δεν μπορούμε να το γνωρίζουμε ούτε έχει νόημα να το προβλέψουμε. Το σίγουρο όμως είναι ότι παράγεται μια νέα μορφή διαλεκτικής μεταξύ δημοκρατίας και φασισμού. Πλέον δεν διαδέχεται η μια μορφή την άλλη ως αναγκαία μορφή επαναφοράς η μία της άλλης, αλλά ως παράλληλο προαπαιτούμενο η μία της άλλης. Πλέον ο φασισμός εγκολπώνεται μέσα στη δημοκρατική διαχείριση και η δημοκρατική διαχείριση αποκτά φασιστικές τακτικές για αυτούς που είτε δεν ανήκουν άμεσα στην τάδε αστική κοινωνία και της σχέσεις της(πχ μετανάστες, αποκλεισμένοι κτλ) είτε για αυτούς που ζητούν κάτι παραπάνω και αντιστέκονται στην αναδιάρθρωση, είτε από προλεταριακή σκοπιά είτε από καθαρά αστική/αφηρημένη θέση όπως του πολίτη. Αν και αυτά τα υποκείμενα δεν ζητούν κάτι άλλο πέρα από κάποιο «άλλο» καπιταλισμό, και είναι σαφώς υποκείμενα ρευστά, πολλών ταχυτήτων και σχέσεων, χωρίς να μοιράζονται τίποτα κοινό μεταξύ τους πέρα από το ίδιο το κεφάλαιο ως γενικότητα, πρέπει να αναδιαρθρωθούν στα καπιταλιστικά πλαίσια και δεν υπάρχει καταλληλότερος άνθρωπος να το κάνει αυτό στην πράξη από τους φασίστες. Όμως στο βαθμό που λόγω ακριβώς της σύνθεσης της εργασίας το υποκείμενο ρευστοποιείται, εξατομικεύεται, παραμένει στις αστικές του κοινωνικές πρακτικές και απαιτεί/αναπαράγει την επαναφορά τους, κάνει σπασμωδικούς, διασπασμένους και διάσπαρτους, αμυντικούς και μειοψηφικούς αγώνες-οι οποίοι δεν έχουν ταξικό πάντα προσανατολισμό με την «παλιά έννοια» δηλαδή άμεσα ενάντια στο εμπόρευμα ή στα αφεντικά, κατά τη διάρκεια της κρίσης δεν παράγεται η κοινωνική πόλωση σε επίπεδο καπιταλιστικών ρόλων που να μετασχηματίζει συνολικά το κράτος σε φασιστικό στη μορφή του 1930. Αντίθετα, ο φασισμός αντί για κεντρική μορφή του κράτους, γίνεται ένα διάχυτο πράγμα, σκορπισμένο εδώ και εκεί, επιτελώντας τον ίδιο ρόλο όπως πάντα(με τις πλάτες του κράτους φυσικά). Αυτή η δημοκρατία με τον φασισμό στη πρώτη γραμμή όποτε τον χρειάζεται, είναι η μοναδική δημοκρατία που μπορεί να υπάρξει. Αυτή η καπιταλιστική συσσώρευση είναι η μόνη που μπορεί να υπάρξει. Αυτό είναι το μοντέλο δημοκρατίας το οποίο διαμορφώθηκε από το 90 και μετά στη Ρωσία, το μοντέλο που έρχεται για να μείνει στην Ουκρανία, το μοντέλο που δοκιμάστηκε με τεράστια επιτυχία στην Ελλάδα τα τελευταία 6 χρόνια.

Οι πολίτες που αντιστέκονται στους φασίστες ως «πολίτες», οι ανόητοι-τουλάχιστον ανόητοι μην πω τίποτα άλλο- που θέλουν να «μορφώσουν» τους ναζί και να φωνάζουν πασιφιστικά συνθήματα, οι πολιτικοί της αριστεράς κτλ, είναι σαφώς απέναντι στους ναζί και τον φασισμό, όχι όμως στο ιδιαίτερο περιεχόμενο του που είναι ο καπιταλισμός. Έτσι εκείνη τη στιγμή ακριβώς που αντιστέκονται στο φασισμό ως «δημοκράτες» στην πραγματικότητα αναπαράγουν το αίτημα για έναν «άλλο καπιταλισμό.» Εκείνη ακριβώς τη στιγμή μετακυλούν τη κριτική τους από το κεφάλαιο σαν σχέση σε μια μορφή διαχείρισης του. Τότε ακριβώς είναι που δεν νικούν τον φασισμό αλλά τον καθιστούν πλέον μη αναγκαίο για το κεφάλαιο. Στη πραγματικότητα το κεφάλαιο σαν σχέση γλιτώνει την κριτική, και μέσω του φασισμού, αντιστρέφει την κριτική σε αίτημα από τα κάτω για εξορθολογισμό του[Ο ΣΥΡΙΖΑ σε αυτό το πλαίσιο, και η επικείμενη νίκη του στης εκλογές είναι νίκη του αντιφασισμού και ταυτόχρονα παλινόρθωση του κεφαλαίου σε μια πιο αποδεκτή και ομαλή μορφή του]. Και όλα αυτά γίνονται φυσικά αφού η πρακτική αναδιάρθρωση έχει περάσει, οι νόμοι για τις νέες εργασιακές συνθήκες έχουν περάσει, τα χαράτσια έχουν πληρωθεί, ο κόσμος έχει χωνέψει ότι έτσι θα είναι η κατάσταση-έστω και στο περίπου- και δεν θα αλλάξει ριζικά. Οι κοινωνικές σχέσεις για την πρακτική συνέχεια της καπιταλιστικής παραγωγής έχουν διαμορφωθεί. Η αναδιάρθρωση πέρασε.

Που πρέπει να στοχεύει η κριτική μας λοιπόν.

Υπό αυτή την έννοια λοιπόν, ο φασισμός δεν είναι τίποτα άλλο από το όπλο του κεφαλαίου για πειθάρχηση. Το ίδιο και η δημοκρατία υπό μια άλλη έννοια. Η κριτική που θεωρεί ότι το ένα φαινόμενο έχει υπαχθεί πλέον στο άλλο είναι μια κριτική που αποσκοπεί ,με αφετηρία την κατάσταση της ταξικής πάλης, να αναγνωρίσει την ιδιαίτερη μορφή που έχουν πάρει οι διαδικασίες διαχείρισης του κεφαλαίου, και να τις υποβάλει σε κριτική ως τέτοιες. Υπό αυτή την έννοια η δημοκρατική κριτική στο φασισμό ρίχνει άσφαιρα, βλέπει φασισμούς αντιπαραθετικά στη δημοκρατία εκεί που θα έπρεπε να βλέπει μια ταύτιση ή καλύτερα μια υπαγωγή. Δεν έχει νόημα να αντιπαραθέσουμε τη δημοκρατική  ρητορική στη φασιστική καθώς πλέον το ένα φαινόμενο υπάγεται στο άλλο συγχρόνως, η δημοκρατία μπορεί να είναι και φασιστική. Δεν μπορούμε να κάνουμε μια κριτική στο φασισμό με όρους «πραξικοπήματος» ή ελλείμματος δημοκρατίας, με όρους αστικής νομιμότητας δηλαδή, γιατί ακριβώς αυτό είναι που θέλει η δημοκρατία ως κοινότητα του κεφαλαίου από το φασισμό, την επαναφορά της. Η αντιφασιστική κριτική σε τέτοιες καταστάσεις, ως μέτωπο ευρύτερων «κοινωνικών δυνάμεων»  δεν έχει κανένα νόημα και κανένα αποτέλεσμα στο βαθμό που επαναφέρει τη δημοκρατική διαχείριση καθώς απλά επαναθέτει τους όρους του προβλήματος, που είναι η δυναμική του κεφαλαίου, του χρήματος κτλ, δεν τους αναιρεί.

Τέλος δεν μπορούμε να μιλάμε με όρους μόρφωσης για τους φασίστες, γιατί πολύ απλά η μόρφωση είναι κενό σημαίνων δεν έχει καμιά αυταξία και κανένα περιεχόμενο μέσα της, είναι μια αφαίρεση. Έτσι και αλλιώς πολλοί ναζί, τόσο την Ελλάδα όσο και στην Ναζιστική Γερμανία, ήταν μορφωμένοι σε επίπεδο που πολλοί από αυτούς που τους παρουσιάζουν ως «αμόρφωτους» θα ζήλευαν(ή δεν θα καταλάβαιναν καν…). Ο Χάιντεγκερ, Ο Σμίτ, ο Μπομπάτσι, ο Ντόυγκιν στην Ρωσία, ακόμα και ο Χίτλερ σε μικρότερο βαθμό, μια χαρά μορφωμένοι ήταν. Αυτό το πρότυπο και η ρητορική που προωθείται από κομμάτι συντρόφων του «χώρου» αλλά κυρίως από κάποιους από την αριστερά(καθώς και από εντελώς απολιτικό κόσμο όπως τους «φίλους» του Παύλου) του «ούγκανου, αμόρφωτου χρυσαυγίτη» μετακυλά τη κριτική από το φασιστικό/καπιταλιστικό περιεχόμενο και τη  πρακτική, από τις ίδιες τις κοινωνικές σχέσεις που τους γεννούν σε μια κριτική αστική και δημοκρατική, που γίνεται με αστικούς όρους, και που θυμίζει σε τελική ανάλυση περισσότερο τη ρητορική περί «σοβαρής ΧΑ» παρά για μια σοβαρή αντικαπιταλιστική κριτική. Δείχνει περισσότερο αδυναμία παρά δύναμη, όταν δεν σου έχει μείνει τίποτα να προσάψεις στον «εχθρό» πέρα από το ότι είναι «ανορθόγραφος».

Η Δημοκρατία και ο Φασισμός θα τσακιστούν από κοινού ως αλληλοσυμπληρούμενες μορφές του κεφαλαίου, από τη ταξική πάλη καθ’αυτή, όχι από τους φετιχισμούς του κεφαλαίου και από τους χλιαρούς νερόβραστους φορείς του, που ανασυντάσσουν τη μια μορφή του κεφαλαίου απέναντι στην άλλη, καθώς δεν συνειδητοποιούν ότι αυτές οι μορφές συνυπάρχουν και αλληλοπαράγονται, εισχωρεί η μία μέσα στην άλλη και υπάρχουν ως τέτοιες μόνο μέσα στην ολότητα τους, που είναι το κεφάλαιο ως τέτοιο.

ΥΓ. Όσοι απογοητεύτηκαν από το- άδοξο- τέλος της συναυλίας του Φύσσα, τους κατανοώ αλλά να ξέρουν ότι αυτό που είδαν, είναι η σύγκρουση που προκύπτει πάντα σε ένα κίνημα-εν προκειμένω το αντιφασιστικό- ανάμεσα σε αυτές τις φράξιες που θέλουν να φύγουν μπροστά και σε αυτές που βρίσκουν το όριο τους στο ίδιο το κίνημα. Ήταν το αναγκαίο πρακτικό-βίαιο- ξεκαθάρισμα της ταξικής πάλης. Όσο μπροστά έφυγε το χιπχόπ μετά τη δολοφονία του Φύσσα, ως η μουσική σύμβολο μιας άγριας νεολαίας που έψαχνε να ταυτιστεί με κάτι για να ξεχυθεί στους δρόμους, τόσο πίσω έμεινε τώρα, καθώς αρνήθηκε και δεν μπορούσε να ακολουθήσει με τα χαρακτηριστικά της την πορεία που είχε πάρει αυτό το πράγμα μέσα σε ένα χρόνο. Όχι φίλοι μου, τα γιό, γιό και οι συναυλίες στο σύνταγμα, ο παπάς που πουλάνε χρόνια τώρα οι «χιπχοπ κύκλοι» στα πιτσιρίκια δεν πιάνει πλέον τόπο.

Πριν από ένα χρόνο, για την αθλιότητα των χιπχοπ κύκλων, την δολοφονία Φύσσα, και τον αντιφασισμό είχαμε γράψει, εμείς και οι φίλοι μας, πολλά κείμενα. Αξίζει κάποια στιγμή να τα ξαναδιαβάσουμε.

RIP Killah P